Aktywacja społeczności energetycznych działających w zakresie produkcji bioenergii

W zaktualizowanej dyrektywie w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (RED II) Unia Europejska wyraźnie uznaje społeczności energetyczne za kluczowy czynnik rozwoju rynku energii odnawialnej (RE) i upoważnia państwa członkowskie do wdrożenia ram regulacyjnych umożliwiających i ułatwiających ten proces.

Jednocześnie, poniższe istniejące bariery utrudniają mieszkańcom stawanie się producentami (bio) energii, przez co projekty bioenergetyczne tracą wiele ze swojej atrakcyjności:

brak gotowości społeczeństwa do wykorzystania pełnego potencjału rynku bioenergii,

brak świadomości interesariuszy co do potencjału lokalnych społeczności oraz

brak lub niewielkie wsparcie płynące z istniejących (lokalnych, regionalnych i krajowych) ram prawnych i warunków politycznych.

BECoop (2020–2023) – projekt finansowany w ramach Europejskiego Programu Horyzont 2020, ma na celu zlikwidowanie istniejących barier i przekazanie społecznościom odpowiedzialności za lokalne wytwarzanie (bio)energii. Dzięki temu zostanie stworzony sprawiedliwy, oparty na lokalnych spółdzielniach energetycznych system.

Czym jest BECoop?

BECoop koncentruje się na mobilizowaniu mieszkańców wokół inicjatyw bioenergetycznych, zwiększaniu akceptacji bioenergii, zwłaszcza do celów grzewczych i propagowaniu wiedzy na jej temat. BECoop będzie również wspierać nowe inicjatywy poprzez wskazanie najlepszych rozwiązań technicznych, biznesowych i finansowych, sprawdzonych w praktyce w czterech uzupełniających się programach pilotażowych obejmujących społeczności energetyczne i władze lokalne/krajowe, które następnie będzie można powielić i wdrożyć w innych środowiskach w UE.

Jak? Poprzez działania kluczowe, które można podzielić na 4 główne grupy:

Analiza kontekstowa zagadnienia ogrzewania z wykorzystaniem bioenergii wraz z badaniami prowadzonymi na terenie całej UE,

Rozwój narzędzi i usług wspierających szerokie grono interesariuszy (od dostawców technologii po decydentów) przy wdrażaniu działań,

Budowanie społeczności z towarzyszącymi działaniami w zakresie tworzenia sieci i wspierania umiejętności,

Powielanie i polityka energetyczna na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym, wydarzenia i działania wspierające decydentów we wprowadzaniu ram sprzyjających rozwojowi społeczności bioenergetycznych.

Programy pilotażowe BECoop

Programy pilotażowe BECoop uzupełniają się nawzajem (reprezentują zróżnicowane warunki ramowe, dojrzałość bioenergetyczną społeczności, penetrację rynku grzewczego i chłodniczego przez energię odnawialną oraz różne środowiska społeczno-gospodarcze) i charakteryzują się wysokim potencjałem replikacji w całej UE. Programy pilotażowe realizowane są w:

BECoop wykorzysta doświadczenia zdobyte przy wdrażaniu programów pilotażowych w celu zdobycia cennej wiedzy na temat skutków społeczno-gospodarczych i środowiskowych, a także społecznej akceptacji BECoop.

RESCoopsi (spółdzielnie energii odnawialnej): GOIENER (SP), ESEK (GR), SEV (IT, program flagowy)
Spółdzielnie RESCoops biorące udział w projekcie w celu poszerzenia swojej działalności na rynku grzewczym korzystają ze wsparcia technicznego, finansowego i biznesowego. BECoop zapewnia im metodologię opracowywania projektów i oceny ich wykonalności, a także wzmacniania relacji z lokalnymi instytucjami i zwiększania ich udziału w rynku. Program flagowy SEV oraz kilka spółdzielni RESCoops o cechach typowych dla innych przypadków, pomogą BECoop w podkreśleniu ekonomicznych, środowiskowych i społecznych korzyści bioenergii w porównaniu z innymi źródłami energii.

Gminy: OBS – Gmina Oborniki Śląskie (PL)
Projekt pomoże Gminie Oborniki Śląskie w promowaniu społeczności energetycznych oraz w realizacji celów związanych z niską emisją, której wdrożenie jest w znacznej mierze utrudnione przez przewagę ogrzewania za pomocą paliw kopalnych na tym obszarze. Gmina Oborniki Śląskie wykorzysta wyniki BECoop do zwiększenia świadomości ekologicznej związanej z bioenergią, rozwoju lokalnej społeczności bioenergetycznej RESCoop, zwiększenia lokalnej akceptacji bioenergii oraz do rozwoju nowych możliwości dla przedsiębiorstw działających w oparciu o energię cieplną i lokalne łańcuchy dostaw biomasy,

Specjaliści w zakresie energii odnawialnej: Federacja FIPER (IT), wsparcie w inicjowaniu nowych spółdzielni RESCoop skoncentrowanych na wykorzystaniu bioenergii do celów grzewczych
BECoop dostarczy FIPER nowej wiedzy na temat rozwoju społeczności bioenergetycznych RESCoops, z której następnie skorzystają inni członkowie federacji – spółdzielnie grzewcze i lokalne jednostki samorządowe.

Cztery narzędzia BECoop

  • Platforma wymiany wiedzy: miejsce komunikacji wspierającej znoszenie istniejących barier utrudniających współpracę między regionami i sektorami w celu wymiany informacji i wiedzy. Platforma pozwoli RESCoops na wczesnym etapie na gromadzenie w jednym miejscu wiedzy partnerów, którzy już odnoszą sukcesy, zgodnie z wpisaną w projekt zasadą współpracy.
  • Narzędzie (samo)oceny BECoop: dla społeczności i pozostałych interesariuszy służące do oceny statusu i potencjału bioenergii w lokalnej społeczności wraz z zalecanymi działaniami technicznymi i biznesowymi.
  • Baza narzędzi BECoop: internetowe repozytorium istniejących darmowych narzędzi typu open source, które mogą uzupełniać usługi wsparcia wymagane przy opracowywaniu społecznych projektów bioenergetycznych.
  • Środowisko e-rynku bioenergii RESCoop: łączy interesariuszy łańcucha dostaw i wspiera ich przy opracowywaniu społecznościowego projektu bioenergetycznego

Bioenergia?

Bioenergia to energia pochodząca z organicznych, naturalnych źródeł, takich jak drewno, rośliny uprawne lub odpady organiczne wykorzystywanych do produkcji energii elektrycznej oraz do ogrzewania, chłodzenia i transportu.

Bioenergia jest elastyczna i niezawodna, bioenergię można przechowywać, można ją przesyłać i zazwyczaj pozyskiwać lokalnie. W kilku krajach europejskich bioenergia zapewnia odejście od paliw kopalnych, zastępując ropę, gaz i węgiel w sektorach energii elektrycznej i ciepłownictwa. Biomasa leśna/drzewna (zrębki, pelet, kłody) jest najważniejszym źródłem bioenergii i dostarcza ponad dwie trzecie paliwa bioenergetycznego w UE.

Społeczności?

Społeczności energetyczne to dobrowolne grupy osób współpracujących w celu zapewnienia członkom korzyści środowiskowych, gospodarczych lub społecznych, a nie w celu generowania zysków finansowych. Społeczności (ponad 3500 w Europie) obejmują spółdzielnie, ekowioski, małe organizacje ciepłownicze i inne projekty prowadzone przez grupy obywateli (JRC, 2020).

Społeczności i spółdzielnie energetyczne (RESCoops) umożliwią skuteczniejsze, bardziej sprawiedliwe i zdemokratyzowane przejście do czystej energii, zwiększając społeczną i konsumencką akceptację dla rozwoju energii odnawialnej. Społeczności zajmujące się odnawialną bioenergią mają do odegrania kluczową rolę w zapewnieniu zrównoważonej przyszłości, przynosząc szereg korzyści:

Walka ze zmianą klimatu

Tworzenie miejsc pracy

Zmniejszenie ubóstwa energetycznego

Niższe taryfy dostaw

Zmniejszenie zużycia energii

Zmniejszenie emisji zanieczyszczeń do powietrza

Bezpieczeństwo dostaw energii

Elastyczne systemy energetyczne

Społeczności wytwarzające ciepło z wykorzystaniem bioenergii są nadal nieliczne. BECoop będzie dążyć do zniesienia barier umożliwiając konsumentom energii podejmowanie świadomych decyzji i przekształcenie się w aktywnych prosumentów, działających na zasadach crowdsourcingu i crowdfundingu w zakresie transformacji energetycznej, przy zapewnieniu przejrzystego, bezpiecznego i pewnego dostępu do energetycznych społeczności i do sprawiedliwości energetycznej.

Kontakt w Polsce: Magdalena Zatońska – Department of Environmental Protection: zatonska@oborniki-slaskie.pl and Sławomir Szypulski – Department of Education: szypulski@oborniki-slaskie.pl

Materiały komunikacyjne: